Muş havzası sel ve taşkın riski analizi
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İzmir Bakırçay Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Çalışma alanı, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Muş ili içerisinde yer alan Muş Havzasını kapsamaktadır. Çalışma alanının kuzeyinde Erzurum, batısında Bingöl güneybatısında Diyarbakır, güneyinde Batman ve Bitlis illeri yer almaktadır. Çalışma alanın bu şekilde belirlenmesindeki başlıca amaç bölgenin içerisinde yer alan Murat ve Karasu nehirlerinin ve bu nehirlere bağlı akarsu ağlarının taşkına olan etkilerine bakarak taşkın riskini daha geniş bir yelpazede incelemektir. Muş ili, topografik yapısı, çevresinin dağlarla çevrili olması ve iklimsel özelliklerine bağlı olarak kış ve bahar aylarında artan yağışlar neticesinde mevsimlik drenaj ağları meydana gelmektedir. Jeolojik, morfolojik ve iklimsel özelliklerine bağlı olarak ortaya çıkan akarsu ağları birleşerek havza tabanında yer alan ve bölgenin en büyük iki akarsuyu olan Murat nehri ve Karasu nehrini beslemektedir. Beslenen akarsular yılın belirli zamanlarda artan yağışlar nedeniyle debisinin yükselerek akarsu kenarında bulunan birçok yerleşim yerinin su altında kalmasına neden olmaktadır. Bu taşkınlar sonuncunda bölgede her sene yüzlerce hayvan telef olmakta, mal kayıpları yaşanmakta hatta can kaybı vakalarıyla karşılaşılmaktadır. Bu nedenle bu çalışma kapsamında CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri), Hec-Ras (Hydrologic Engineering Centers River Analysis System) programları ile bölgede muhtemel taşkın riskinin meydana gelebileceği alanlar belirlenmiştir. Çalışma alanında riskli bölgelerin tespit edilmesinde kullanılan başlıca parametrelerin en önemlisi yükseltidir. Çalışma alanı dağlarla çevrili bir havza tabanı olduğu ve yüksek rakımda yer aldığı için bol yağış almakta ve karların yüksek rakımdan havza tabanına doğru drenaj ağları oluşturarak ilerlemesiyle sonuçlanmaktadır. Bu durum havza tabanındaki akarsuların debisini arttırmaktadır. Diğer önemli parametreler ise yağış ve buharlaşmadır. Yağış ve buharlaşma ile bölgedeki akarsuların ne kadar debiye sahip olduğu, yıllık debi ortalamasına dair tahmin yapılmaktadır. Bunun yanı sıra yer üstü suyu, eğim, litoloji ve drenaj ağlarının bölgesel dağılımı gibi birçok parametre çalışmada kullanılmıştır. Bu parametreler kullanılarak yapılan analizlerin sonucunda Muş havzasında yer alan iki farklı akarsuya minimum ve maksimum debi değerleri ayrı ayrı girilerek Hec-Ras Programında çalışma alanı modellenmiştir. Oluşturulan model ile çalışma alnında oluşabilecek muhtemel taşkınlarda etkilenecek bölgeler belirlenmiştir. Oluşturulan modele göre Murat nehri üzerinde maksimum debi 1764 m3/sn ulaştığında taşkın yüksekliği havza tabanında menderes çizen yerlerde yaklaşık 4 metreye ulaşıyorken nehrin havza tabanından çıkıp dağların arasından geçtiği yerlerde yaklaşık 6 ila 9 metreye ulaşmaktadır. Karasu nehri ise Murat nehri ile kesiştiği Çatbaşı lokasyonunda, Koçköy ve Havalimanı bölgesi için taşkın riski barındırıyor olsa da son dönemlerde belediye tarafından yapılan drenaj değişim çalışmaları sayesinde Murat nehri kadar tehlikeli sonuçlar ile karşılaşılmamıştır.
The study area covers the Mus Basin, situated within the Mus province of the Eastern Anatolia region. The study area is bounded by Erzurum to the north, Bingöl to the west, Diyarbakir to the southwest and Batman and Bitlis provinces to the south. The primary objective of delineating the study area in this manner is to investigate the influence of the rivers in the region on floods, and to examine the flood risk in a comprehensive manner. The topographical structure of Mus province, surrounded by mountains, and its climatic patterns lead to the formation of seasonal drainage networks due to increased rainfall in the winter and spring months. The river networks resulting from the geological, morphological and climatic features converge to feed the two largest rivers in the region, the Murat and the Karasu, which are located in the basin. At certain times of the year, the rivers that feed them, with their increased flow due to heavy rainfall, cause many settlements along the riverbanks to be submerged. As a result of these floods, hundreds of animals are killed every year, and there are losses of property and even loss of life in the region. Therefore, this study identified the potential flood risk areas in the region utilising GIS (Geographic Information Systems) and Hec-Ras (Hydrologic Engineering Centers River Analysis System). The most important parameter used to identify areas at risk within the study area is altitude. The basin is surrounded by mountains and is located at a high altitude, where precipitation is abundant. As a result, snow from high altitudes flows down to the basin, establishing a network of drainage channels. This situation increases the flow of the rivers in the basin. Other important parameter is evaporation. Precipitation and evaporation were analysed in order to estimate the flow of the rivers in the region, their average annual flow and the expected flow for future dates. In addition, parameters such as surface water, slope, lithology and the regional distribution of drainage networks were used in the study. The minimum and maximum flow values for the two different rivers in the Mus basin were entered separately into the Hec-Ras program, which was used to model the study area. The model produced a map of the Muş Basin indicating areas that would be affected by potential flooding. According to the model, when the maximum flow of the Murat River reaches 1764 m³/s, the flood height in the areas where the basin meanders is approximately 5 meters, while in the areas where the river leaves the basin and passes between the mountains, the flood height reaches approximately 6 to 9 meters. Although the Karasu River represents a flood risk at Catalbasi, where it joins the Murat River, recent changes made by the municipality to the drainage system have prevented the occurrence of dangerous consequences similar to those observed in the Murat River.
The study area covers the Mus Basin, situated within the Mus province of the Eastern Anatolia region. The study area is bounded by Erzurum to the north, Bingöl to the west, Diyarbakir to the southwest and Batman and Bitlis provinces to the south. The primary objective of delineating the study area in this manner is to investigate the influence of the rivers in the region on floods, and to examine the flood risk in a comprehensive manner. The topographical structure of Mus province, surrounded by mountains, and its climatic patterns lead to the formation of seasonal drainage networks due to increased rainfall in the winter and spring months. The river networks resulting from the geological, morphological and climatic features converge to feed the two largest rivers in the region, the Murat and the Karasu, which are located in the basin. At certain times of the year, the rivers that feed them, with their increased flow due to heavy rainfall, cause many settlements along the riverbanks to be submerged. As a result of these floods, hundreds of animals are killed every year, and there are losses of property and even loss of life in the region. Therefore, this study identified the potential flood risk areas in the region utilising GIS (Geographic Information Systems) and Hec-Ras (Hydrologic Engineering Centers River Analysis System). The most important parameter used to identify areas at risk within the study area is altitude. The basin is surrounded by mountains and is located at a high altitude, where precipitation is abundant. As a result, snow from high altitudes flows down to the basin, establishing a network of drainage channels. This situation increases the flow of the rivers in the basin. Other important parameter is evaporation. Precipitation and evaporation were analysed in order to estimate the flow of the rivers in the region, their average annual flow and the expected flow for future dates. In addition, parameters such as surface water, slope, lithology and the regional distribution of drainage networks were used in the study. The minimum and maximum flow values for the two different rivers in the Mus basin were entered separately into the Hec-Ras program, which was used to model the study area. The model produced a map of the Muş Basin indicating areas that would be affected by potential flooding. According to the model, when the maximum flow of the Murat River reaches 1764 m³/s, the flood height in the areas where the basin meanders is approximately 5 meters, while in the areas where the river leaves the basin and passes between the mountains, the flood height reaches approximately 6 to 9 meters. Although the Karasu River represents a flood risk at Catalbasi, where it joins the Murat River, recent changes made by the municipality to the drainage system have prevented the occurrence of dangerous consequences similar to those observed in the Murat River.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Coğrafya, Geography
