Tip 2 diyabetli bireylerde sağlık okuryazarlığı ve koruyucu ayak bakım davranışları arasındaki ilişki
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İzmir Bakırçay Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Kronik hastalıklar arasında oldukça yaygın olan Tip 2 Diyabet aralıksız tıbbi tedavi gerektiren zorunlu bir hastalıktır. Diyabetin en önemli komplikasyonlarından biri olan diyabetik ayak, yaygınlığı ve ölüm oranının yüksek olmasının yanı sıra yanı sıra ciddi tedavi masraflarına yol açabilen bir durumdur. Ancak diyabetik ayak durumu bireyin etkili ve sürekli koruyucu ayak bakım davranışları ile önlenebilir. Bu araştırmanın amacı Tip 2 diyabet tanısı olan bireylerin sağlık okuryazarlığı ve koruyucu ayak bakım davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi ve sağlık okuryazarlığı düzeyinin koruyucu ayak bakım davranışını ne düzeyde yordadığının ortaya çıkarılmasıdır. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı araştırmanın verileri Ekim 2022 - Mayıs 2023 tarihleri arasında bir üniversite hastanesinin dahiliye kliniğinde toplanmıştır. Araştırmanın örneklemini en az bir yıl önce Tip 2 Diyabet tanısı almış, 18 yaş ve üzeri, araştırmaya katılmayı kabul eden 100 birey oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak bireylerin sosyodemografik ve hastalık özelliklerini belirlemeye yönelik Birey Tanıtım Formu, Diyabetli Erişkin Hastalarda Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği ve Nottingham Fonksiyonel Ayak Bakım Tanılama Formu kullanılmıştır. Diyabetli Erişkin Hastalarda Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği "interaktif sağlık okuryazarlığı", "eleştirel sağlık okuryazarlığı" ve "fonksiyonel sağlık okuryazarlığı" olmak üzere üç alt boyuttan oluşmaktadır. Veriler SPSS 22.0 istatistik programı ile analiz edilmiştir. Tanımlayıcı bulgular ortalama, standart sapma, sayı-yüzdelik dağılımları kullanılarak verilmiştir. Verilerin incelenmesinde Çoklu Regresyon Analizi ve Pearson Korelasyon Analizi uygulanmıştır. Bireylerin sosyodemografik özelliklerine göre ölçek puanları arasındaki farklılığı belirlemek için Bağımsız Grup t Testi (Independent Samples t test) ve Tek Yönlü Varyans Analizi yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre hastaların yaş ortalaması 58,37±10,85 yıl olup, %50'sinin erkek, %82'sinin evli, %64'ünün lise ve daha alt düzeyde bir eğitime sahip olduğu, %66'sının farklı bir kronik hastalığa sahip olduğu, %68'sinde diyabete bağlı bir komplikasyon gelişmediği ve %67'sinin daha önce diyabet eğitimi aldığı belirlenmiştir. Diyabetli bireylerin Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği puan ortalamasının 40±7,33 ve Nottingham Fonksiyonel Ayak Bakım Tanılama Formu puan ortalamasının 56,35±7,27 olduğu belirlenmiştir. İki ölçeğin toplam puanları arasında pozitif orta düzeyde ve anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir (r=0,361, p<0,001). Eleştirel sağlık okuryazarlığı puanı Nottingham Fonksiyonel Ayak Bakım Tanılama puanını anlamlı şekilde yordamıştır (p<0,001). Bireylerin yaş ortalamaları ile Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği toplam puanı arasında negatif yönde orta düzeyde ve anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir (r=-0,470, p<0,001). Bireylerin cinsiyet, medeni durumu, öğrenim durumu, mesleği, yerleşim yeri, yalnız yaşama durumu, ekonomik durumu, kronik hastalık durumu, diyabet eğitimi alma durumuna göre sağlık okuryazarlığı ve koruyucu ayak bakım davranışları arasında anlamlı fark olduğu saptanmıştır (p<0,05). Araştırmanın sonucunda, diyabete yönelik sağlık okur yazarlığı düzeyi arttıkça bireylerin koruyucu ayak bakım davranışlarının daha yeterli olduğu ve eleştiril sağlık okuryazarlığının koruyucu ayak bakım davranışlarının anlamlı yordayıcısı olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, diyabetli bireylerin daha yeterli koruyucu ayak bakım davranışları sergileyebilmeleri için sağlık okuryazarlıklarının arttırılması gerekmektedir. Bu amaçla, diyabetli bireylerde özellikle birinci basamak sağlık hizmetleri kapsamında sağlık okuryazarlığının dolayısıyla ayak öz bakım davranışlarının arttırılmasına yönelik eğitim programları planlanmalıdır.
Type 2 Diabetes, which is quite common among chronic diseases, requires continuous medical treatment and care. Diabetic foot, one of the most important complications of diabetes, is a condition that can lead to high prevalence and mortality rates as well as serious treatment costs. However, a diabetic foot disorder can usually be prevented with effective and continuous preventive foot self-care behaviors. The aim of this study was to examine the relationship between health literacy levels and preventive foot care behaviors of individuals diagnosed with Type 2 diabetes, as well as to reveal the level of health literacy in predicting preventive foot care behaviors. The data for this study, in which the correlational survey model was used, were collected in the internal medicine clinic of a state hospital between October 2022 and May 2023. The sample consisted of 100 individuals who were diagnosed with Type 2 Diabetes at least one year ago, aged 18 years and over, and who agreed to participate in the study. The Individual Introduction Form, Health Literacy Scale for Adult Diabetic Patients, and Nottingham Assessment of Functional Foot Care were used as data collection tools to determine the sociodemographic and disease characteristics of the individuals. The Health Literacy Scale for Adult Diabetic Patients consists of three sub-dimensions, namely "Communicative health literacy", "critical health literacy," and "functional health literacy". Data were analyzed using the SPSS 22.0 statistical program. Results were presented using mean, standard deviation, and frequency-percentage distributions. Multiple regression analysis and Pearson correlation analysis were applied to analyze the data. To identify differences in scale scores of the individuals according to their sociodemographic characteristics, independent samples t-test and one-way analysis of variance were conducted. According to the study results, the mean age of the patients was 58.37±10.85 years, 50% were male, 82% were married, 64% had an education of high school or lower, 66% had a different chronic disease, 68% had no diabetes-related complications, and 67% had received diabetes training. The patients' mean Health Literacy Scale for Adult Diabetic Patients score was 40±7.33 and the mean score of the Nottingham Assessment of Functional Footcare was 56.35±7.27. A significant and positive moderate relationship was found between the total scores of the two scales (r=0.361, p<0.001). Furthermore, Nottingham Assessment of Functional Footcare scores significantly predicted the critical health literacy sub-scale scores (p<0.001). A negative, moderate and significant correlation was identified between the mean age of the individuals and the total Health Literacy Scale scores (r=-0.470, p<0.001). It was found that health literacy and preventive foot care behaviors differed significantly based on individuals' gender, marital status, education, occupation, place of residence, living with family, economic status, chronic disease status, and previous diabetes training status (p<0.05). In conclusion, it was determined that improving the health literacy of individuals with diabetes is necessary for them to exhibit more adequate preventive foot care behaviors. For this purpose, training programs should be designed to increase health literacy and thereby enhance foot self-care behaviors in individuals with diabetes, particularly within the scope of primary health care services.
Type 2 Diabetes, which is quite common among chronic diseases, requires continuous medical treatment and care. Diabetic foot, one of the most important complications of diabetes, is a condition that can lead to high prevalence and mortality rates as well as serious treatment costs. However, a diabetic foot disorder can usually be prevented with effective and continuous preventive foot self-care behaviors. The aim of this study was to examine the relationship between health literacy levels and preventive foot care behaviors of individuals diagnosed with Type 2 diabetes, as well as to reveal the level of health literacy in predicting preventive foot care behaviors. The data for this study, in which the correlational survey model was used, were collected in the internal medicine clinic of a state hospital between October 2022 and May 2023. The sample consisted of 100 individuals who were diagnosed with Type 2 Diabetes at least one year ago, aged 18 years and over, and who agreed to participate in the study. The Individual Introduction Form, Health Literacy Scale for Adult Diabetic Patients, and Nottingham Assessment of Functional Foot Care were used as data collection tools to determine the sociodemographic and disease characteristics of the individuals. The Health Literacy Scale for Adult Diabetic Patients consists of three sub-dimensions, namely "Communicative health literacy", "critical health literacy," and "functional health literacy". Data were analyzed using the SPSS 22.0 statistical program. Results were presented using mean, standard deviation, and frequency-percentage distributions. Multiple regression analysis and Pearson correlation analysis were applied to analyze the data. To identify differences in scale scores of the individuals according to their sociodemographic characteristics, independent samples t-test and one-way analysis of variance were conducted. According to the study results, the mean age of the patients was 58.37±10.85 years, 50% were male, 82% were married, 64% had an education of high school or lower, 66% had a different chronic disease, 68% had no diabetes-related complications, and 67% had received diabetes training. The patients' mean Health Literacy Scale for Adult Diabetic Patients score was 40±7.33 and the mean score of the Nottingham Assessment of Functional Footcare was 56.35±7.27. A significant and positive moderate relationship was found between the total scores of the two scales (r=0.361, p<0.001). Furthermore, Nottingham Assessment of Functional Footcare scores significantly predicted the critical health literacy sub-scale scores (p<0.001). A negative, moderate and significant correlation was identified between the mean age of the individuals and the total Health Literacy Scale scores (r=-0.470, p<0.001). It was found that health literacy and preventive foot care behaviors differed significantly based on individuals' gender, marital status, education, occupation, place of residence, living with family, economic status, chronic disease status, and previous diabetes training status (p<0.05). In conclusion, it was determined that improving the health literacy of individuals with diabetes is necessary for them to exhibit more adequate preventive foot care behaviors. For this purpose, training programs should be designed to increase health literacy and thereby enhance foot self-care behaviors in individuals with diabetes, particularly within the scope of primary health care services.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Hemşirelik, Nursing
